MEVSİMSEL BİTKİLER

MEVSİMSEL BİTKİLER

TEK YILLIK, İKİ YILLIK VE ÇOK YILLIK BİTKİLER

Tek yıllık bitkiler, bir sezonda tohumdan yetişen olgunlaşan ve aynı sezonda tohum veren bitkilerdir. Domates, biber fasulye gibi bazı tek yıllık bitkiler bazen ana vatanlarında çok yıllık olabilmektedir.

Ispanak, marul, buğday gibi bazı tek yıllık bitkiler ise sonbaharda dikildikten sonra ılıman kışlarda yaşamlarını sürdürerek, sonraki ilkbaharda iki yıllık bitkiymiş gibi tohum verir. Dayanıklı tek yıllık bitkiler sonbaharda ekildiklerinde, ılıman bölgelerde, kışı geçirdikten sonra, sıcak yaz mevsiminde tohum verirler.

Bu istisnaların dışında tek yıllık bitkiler, dikildikleri yıl tohum verirler. Normal yetiştirilme ihtiyaçlarının dışında başkaca özen gösterilmek istemezler. Sadece tohum verme zamanında donların başlamaması için yeterince erken dikilmelidir.

Bakla

Tek yıllık sebzelere, fasulye, bakla, brokoli, mısır, patlıcan, marul, salatalık, bezelye, kabak, ıspanak örnek verilebilir. Tohum toplamaya başlayacak olanlara öncelikle tek yıllık bitkilerle işe girişmesi tavsiye edilir.

Eğer bahçenizde dikkatinizi çeken, özellikle iyi büyüyen bir ürün varsa ondan tohum almaya gayret edin. Bezelye ve fasulye buna çok güzel bir örnektir. Domates de başlangıçta ilk defa tohum toplamak isteyenler için iyi bir sebzedir. Kadife çiçeğinden tohum alımı ve yetiştirilmesi de basittir.

Sebzelerde başarıyı artırmak için fasulye, marul ve domates gibi kendi kendine döllenen bitkilerden seçim yapılmalıdır. Kendi kendine döllenen (self pollinated) demek, bitkinin kendisinin dölleme yaptığı, başka bitkilere ihtiyacı olmadığı manasındadır. Çünkü bu tip bitkiler, diğerlerinde olduğu gibi döllenmek için rüzgâr ya da böceğe ihtiyaç duymazlar. Bazen kendine döllenen bu bitkilerde böcekler tarafından da dölleme yapılabilir. Böylece yalıtım mesafesi kavramı pratik olarak ortadan kalkar.

İKİ YILLIK BİTKİLER

İki yıllık bitkilerden tohum alabilmek için biraz beklemek gereklidir. Bu bitkiler, yenebilecek ürünlerini ekildiği mevsimde verirken, çiçek açmak ve tohum meydana getirmek için ikinci mevsimi beklerler. Kışı çok sert geçen bölgelerde iki yıllık bitkileri sonbaharda söküp, ilkbaharda tekrar dikmek gerekebilir. Bu bitkilerin üzerini saman ya da yapraklarla örtüp bahçede bırakmak da düşünülebilir.

Soğan

Pancar, brüksel lahanası, lahana, havuç, karnabahar, kereviz, soğan, maydanoz, şalgam gibi sebzeler iki yıllıktır.

Birçok iki yıllık sebzeler ikinci büyüme sezonlarında, ilkbaharda çiçek açar, yaz ortası veya sonunda tohumlarını olgunlaştırırlar. İki yıllık bitkilerin tipik çiçekleri, köklerden veya yapraklı üst kısımdan çıkan dayanıklı saplarda oluşur. İki yıllık bitkinin kuvvetli bir tohum sapı oluşturabilmesi için genellikle şunlar gereklidir:


1. Bitki iyi büyümüş ve olgunlaşmış olmalıdır. Küçük ve olgunlaşmamış bitkiler soğuklamış olsalar dahi tohum oluşturamazlar.
2. Soğuklama süresi an az 5-10 dereceden az sıcaklıkta, 30-60 gün arasındadır.
3. Yeni sezon ilkbaharda havaların ılıman gitmesi ana bitkiyi geliştirecektir.

İki yıllık bitkilerin, tohum toplayacaklar için iki zorluğu vardır. Birincisi, iyi bir tohum alabilmek için bitkiyi kış boyunca iyi muhafaza etmek gerekir. İkincisi ilk sezon yetiştikten sonra bitkiyi kış için seraya alıp ilkbaharda tekrar dışarı çıkarmak gerekebilir.

ÇOK YILLIK BİTKİLER

Enginar

Çok yıllık bitkiler, kışı toprak altında geçiren kısımlarından büyüyen bitkilerdir. Tohumdan üretilmiş birçok, çok yıllık bitkiler, ilk yıl veya ikinci yıl tohum vermeye başlarlar. Kuşkonmaz, enginar en bilinen çok yıllık bitkidir.