KABAKTAN TOHUM ALMA

KABAKTAN TOHUM ALMA (Cucurbita)

KABAK

Tek yıllıktır. Bitki üzerinde erkek ve dişi çiçekler ayrı ayrı bulunur. Genellikle arılarla çapraz döllenir.

Çapraz döllenmeyi önlemek için her türden en fazla bir çeşit dikmek lazımdır. eğer bir türün birkaç çeşidi dikilecekse ya da yakın bahçelerde değişik çeşitler ekilmişse saflığı korumanın yolu "elle dölleme"  yapmaktır.

Bu usulün aslı, dişi çiçekleri döllemeden önce ve sonra, erkek çiçekleri ise döllemeye hazır oluncaya kadar korumaktır. Bu iş için aynı bitki üzerindeki erkek ve dişi çiçekler kullanılabilir.

İşe başlamadan önce iki şeyi bilmek gerekir.

ERTESİ GÜN AÇACAK DİŞİ ÇİÇEK

1. Erkek ve dişi çiçekler nasıl ayırdedilir ?

2. Ertesi gün açacak çiçek tomurcukları nasıl belirlenir ?

Erkek ve dişi çiçeklerin ayırdedilmesi kolaydır. Dişi çiçekler gövdeden uzanan dala çok yakındır ve yumurtalık denen küçük bir kürenin üzerinde açarlar. Erkek çiçekler ise gövdeden uzanan dallara 5-6 cm. uzunluğunda bir sap ile bağlıdır.

SOLDA SAPLI ERKEK, SAĞDA DİŞİ ÇİÇEK

Bir sonraki gün açacak çiçek tomurcuklarının rengi de yeşilden sarıya dönmüş olanlardır. 

Öncelikle güneşli bir öğleden sonra 5-6 dişi çiçek belirlemeli. Her birine, üzerinde dişi çiçek olduğunu hatırlatan "D" yazılmış kağıt torba geçirmeli. Fazla sıkmayacak biçimde kağıt torbanın ağızını büzecek şekilde bağlamalı. Böylelikle arıların içeri girmesi önlenebilir.

Aynı şekilde erkek çiçekleri de koruma altına almalı. Erkek çiçeklere de benzer şekilde kağıt torba geçirilebilir ya da çiçeklerin açmaması için üst kısmı lastik bantla  birleştirilebilir.

Ertesi sabah bantla kapatılarak açması önlenmiş erkek çiçek alınmalı, dişi çiçeğin yanına götürülmeli. Dişi çiçeği örten kağıt torba çıkarılmalı, taç yaprakları kopartılmalı. Erkek çiçeği saran bant da çıkarıldıktan sonra taç yapraklar yolunmalı. Erkek çiçeğin üzerindeki polenler dişi çiçeğin üzerindeki yumurtalığa yapışması için sürtülmeli.

Erkek çiçeğin işi bitmiştir, atılabilir. Dişi çiçeğe ise kağıt torbayı tekrar geçirip diğer arıların dölememesi için bağlamalı. Dört gün kadar bu şekilde muhafaza ettikten sonra kağıt torbayı çıkartmalı ve dişi çiçeği herhangi bir şekilde işaretlemeli. Renkli bir ipi gevşekçe bağlamak bu işi görebilir. 

Yapılan işlem, diğer dişi çiçekler için de uygulanabilir. Uygulamanın burada anlatıldığından daha kolay ve çabuk olacağından emin olabilirsiniz.

Tohumluk kabaklar EYLÜL ayında hasat edilir. 

Bitki üzerinde olgunlaşmış tohumluk kabak

Eğer farklı türden kabaklar yetiştiriliyorsa tohumlukları karıştırmamak için sertleşen kabuklarının üzerlerini kazıyarak türleri işaretlenebilir. Kabak üzün süre muhafaza edilebildiği için, tohumların olgunlaşması için mümkün olduğunca beklenmelidir. Tohumların olgunlaşması kabağın sarı renge dönüşmesi ve kabuğunun sertleşmesiyle anlaşılabilir.

Tohumu alınacak kabak yıkanıp temizlenir.

Baş ve sap kısmının bir bölümü çıkarılarak esas tohumluk kısmı bırakılır.

Kabak yatay olarak ikiye ayrılır. İKAZ ! : TÜRÜNE GÖRE KABAKLARIN DIŞ KABUĞU OLDUKÇA SERTLEŞMİŞ OLABİLİR. DOLAYISIYLA KESİM İŞLEMLERİNDE BIÇAK KULLANIRKEN ÇOK DİKKATLİ OLUNMALIDIR. AKSİ TAKDİRDE YARALANMALARA SEBEP OLABİLİR.

Kabak çekirdekleri bir kaşık yardımıyla çıkarılır.

Bir süzgeçte toplanır.

Akarsuyun altında güzelce yıkanır.

Cam bir kavanoz yarıya kadar su ile doldurularak çekirdekler içine atılır. Bir kaç gün normal oda sıcaklığında bekletilir. Daha sonra tekrar tel süzgeçte yıkanarak çekirdeklerin üzerindeki sümüksü zarın tohumdan ayrılması sağlanır. Böylece tohumların çimlenmesi kolaylaşacaktır.

Sonrasında tohumlar porselen bir tabağa yayılarak gölge ve havadar bir yerde kurutulur.

Tamamen kuruyan tohumlar etiketlenerek muhafaza edilebilir.

Kabak çok çeşidi olan bir sebzedir. Bazı kabak çeşitleri:

Cucurbita pepo           : Yazlık kabak (Sakız kabağı)
Cucurbita moschata  : Bal kabağı
Cucurbita mixta          : Kışlık kabak
Cucurbita maxima     : Kestane kabağı (Helvacı kabağı)
Luffa cylindrica          : Lif kabağı
Lagenaria sicareria   : Su kabağı

Su kabağı ve lif kabağından başka bütün kabak türleri cucurbita cinsindendir. (Büyük Larousse sayfa 6133). Aşağıda ise benim yetiştirdiğim kabakların fotoğraflarını göreceksiniz. Ancak ben onları isimlendirirken tohumlarını aldığım kişilerin verdikleri ismi kullandım. Yukarıdaki sınıflandırmanın neresinde olduklarını tam olarak bilemiyorum. 

Bahçevan kabağı

Beyaz kabak

Çerezlik kabak

Bu bal kabağını özel bir ihtimam göstermeden yetiştirdim. Ağırlığı 49,5 kg. geldi. İşin en ilginç yanı, bizim bal kabaklarının kabuğunun soyulması oldukça fazla gayret isterken, bu kabağın kabuğu adeta elma gibi soyuluyor. 

Dev bal kabağı

Kara kabak

Kestane kabağı

Tatlı kabak

Bu kabağın tohumunu bir bulgar göçmeninden aldım. Aşağıdaki resimde görüleceği üzere tarlanın bir bölümünde yetiştirdim. Verimi çok iyi.

Tatlı kabak

Kabak tarlası

Bu iki resim, Çatalada Turizm Derneğinin, Bodrum Turgutreis'te düzenlediği festivaldeki tezgahlardan birisinde çekildi. Değişik şekillerdeki su kabaklarından yapılmış avizeler görülmeye değer ve çok şık.  

Su kabağından avize

Avizelerin yakından görünüşü

Su kabaklarınından yapılmış başka avizeler 

Bu avizeler de İzmir'in Tire İlçesinde Kaplan Dağ restoran sahibi Lütfü Bey tarafından yapılmış olup restoranında sergilenmekte.

Kabak avize-1

Kabak avize-2

Yine bu kabak türüne Lütfü Bey'in restoranında rastladım. Dolmalık kabakmış. Dolma büyüklüğünde kesilip, içleri doldurulurmuş.

Uzun dolmalık kabak

Aşağıdaki dört resimde lif kabağını göreceksiniz. Tırmanıcı bir bitki olduğu ve kabakların düz olarak yetiştirilebilmesi için sarılması kolay yerlere yakın ekilmesinde fayda var. Tel örgüsü ya da duvar gibi.

Olgunlaşmak üzere olan lif kabağı

Yeşil olarak gelişen lif kabağı yaz sonlarına doğru kuruyor ve üst kabuğu kahverengi-koyu kahverenge dönüşüyor. Daha da ilginci, kabağın alt tarafında kendiliğinden bir delik açılıyor. Bu delik içindeki tohumların dökülerek neslini devam ettirebilmesi için.

Tohumlarının dökülmesi için altında delik açılan bir lif kabağı

Lif kabağının kahverengine dönüşerek kuruyan kabuğu sıyırıldığında, altında lifler belirginleşiyor.

Tamamen kuruyan lif kabağı

Kabuğu tamamen çıkarılan lif kabağının içindeki tohumlar da sallayarak döküldükten sonra banyoda, bulaşık yıkamada v.s kullanılmak üzere hazır. Bazı yerlerde onun "doğal sünger" ismiyle satıldığını gördüm. Eğer lif kabağı banyoda kullanılacaksa 30-35 cm. olanları ideal. Çünkü daha uzayınca lifler sertleşiyor.

Yarı kabuğu soyulmuş lif kabağı

Aşağıdaki beş tür kabağı, İzmir'in Selçuk ilçesindeki Şirince'ye yaptığımız bir gezi esnasında yol üstü satıcısından aldım. İsimleri benim tarafımdan konulmuştur. 

Sarı-yeşil kabak

Koyu yeşil kabak

Sarı kırçıllı yeşil kabak

Kırçıllı yeşil kabak

Acaip kabak (Turk's Turban)